ΟΛΥΜΠΟΣ, το ψηλότερο βουνό μας, η κατοικία των δώδεκα θεών της αρχαιότητας, είναι η πρώτη περιοχή, για την οποία εφαρμόστηκε πριν από 50 χρόνια ειδικό καθεστώς προστασίας στη χώρα μας με την κήρυξή του ως Εθνικού Δρυμού το 1938, βάσει του νόμου 856/37. Σκοπός της κήρυξης αυτής ήταν «… η διατήρηση στο διηνεκές του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, δηλαδή της άγριας χλωρίδας, της πανίδας και του φυσικού τοπίου, καθώς και των πολιτιστικών και άλλων αξιών της…». Ακόμα η ανακήρυξη του Δρυμού έγινε με σκοπό την ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας παράλληλα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση του κοινού και την ανάπτυξη του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
Με ειδική νομοθεσία έχει απαγορευτεί κάθε είδους εκμετάλλευση στην ανατολική πλευρά του βουνού σε έκταση 40.000 στρεμμάτων περίπου που αντιπροσωπεύει τον πυρήνα του Δρυμού. Μια ευρύτερη περιοχή γύρω από τον πυρήνα, χαρακτηρίστηκε «περιφερειακή ζώνη του Δρυμού», ώστε η διαχείριση και εκμετάλλευσή της να γίνεται έτσι ώστε να μην επηρεάζει αρνητικά την προστασία του πυρήνα.
Ο Όλυμπος είναι παγκόσμια γνωστός τόσο για τα οικολογικά χαρακτηριστικά και την ανεπανάληπτη φυσική ομορφιά του, όσο και για τη σχέση του με την αρχαία ελληνική μυθολογία.
Η σημασία του Δρυμού έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και παγκόσμια. Το 1981 η UNESCO ανακήρυξε τον Όλυμπο «Απόθεμα της Βιόσφαιρας». Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει συμπεριλάβει τον Όλυμπο στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας».
ΘΕΣΗ
Ο Όλυμπος βρίσκεται στα σύνορα Μακεδονίας-Θεσσαλίας και ειδικότερα στα όρια των Νομών Πιερίας και Λάρισας. Ο Μύτικας, η υψηλότερη κορυφή του, απέχει σε ευθεία απόσταση 263 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 78 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, ενώ από τις ακτές της Πιερίας απέχει 18 και από την Κατερίνη 24 χιλιόμετρα.
ΕΚΤΑΣΗ
Η έκταση του Ολύμπου ανέρχεται στα 500 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η έκταση που κατέχει είναι σχεδόν κυκλική με μέση διάμετρο 25 χιλιόμετρα περίπου και περίμετρο γύρω στα 80 χιλιόμετρα. Όσον αφορά τον Εθνικό Δρυμό Ολύμπου, η έκτασή του ανέρχεται σε 238.411 στρέμματα με πυρήνα 40.000 στρεμμάτων.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας και το δεύτερο σε ύψος βουνό
των Βαλκανίων. Το ανάγλυφό του εμπεριέχει πολλά χαρακτηριστικά στοιχεία που του
προσδίδουν γοητεία και αίγλη. Βραχώδεις και απόκρημνες κορυφές, βαθιές χαράδρες,
αλπικά λιβάδια και πυκνά δάση, συνθέτουν αυτό το σπάνιο γλυπτό που ακούει στο
όνομα Όλυμπος. Συνολικά 52 κορυφές υψώνονται από τα 760 έως τα 2918 μέτρα,
συνθέτοντας με τις βραχώδεις ρεματιές εικόνες μοναδικής ομορφιάς.ΓΕΩΛΟΓΙΑ
Τα πετρώματα του Ολύμπου άρχισαν να σχηματίζονται πριν από 200 εκατομμύρια
χρόνια στο βυθό μιας σχετικά ρηχής θάλασσας, από όπου αναδύθηκε και άρχισε
σιγά-σιγά να παίρνει τη δική του μορφή. Στην περίοδο των παγετώνων έγιναν
σημαντικές ανακατατάξεις στη μορφή του βουνού αφού οι πάγοι που έλιωσαν
μετέφεραν τεράστιες ποσότητες πετρωμάτων από τις κορυφές προς τους πρόποδες του
βουνού. Με το λιώσιμο και των τελευταίων πάγων, εδώ και 10.000 χρόνια περίπου, ο
Όλυμπος πήρε τη σημερινή του μορφή.ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Στον Όλυμπο δεν υπάρχουν λίμνες, εκτός από περιοδικές λιμνούλες στην περιοχή «Μπάρα» και «Ντριστέλα» οι οποίες δημιουργούνται από το λιώσιμο του χιονιού. Μια μικρή τεχνητή λίμνη δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια στην έξοδο της ρεματιάς «Ξερολάκκι» πάνω από το χωριό «Πέτρα». Στον Όλυμπο επισήμως δεν έχουν αναφερθεί μεγάλα σπήλαια παρά μόνο σπηλιές, βάραθρα, χιονότρυπες και σχίσματα, χωρίς αυτό να αποκλείει την ύπαρξή τους. Πολλές από τις ρεματιές του έχουν νερό όλο το χρόνο, το οποίο κυρίως καταλήγει λόγω της εξαιρετικής του ποιότητας στο δίκτυο της ύδρευσης. Οι πηγές του Ολύμπου είναι πολλές αλλά ελάχιστες συναντάμε σε υψόμετρο άνω των 1000 μέτρων.
ΚΛΙΜΑ
Το κλίμα του Ολύμπου επηρεάζεται από τη γεωγραφική του θέση, τον όγκο του, το πέτρωμα και την έκθεση των πλαγιών. Σε γενικές γραμμές είναι μεσογειακό, δηλαδή θερμό και ξηρό το καλοκαίρι και υγρό το χειμώνα. Επτά μήνες περίπου το χρόνο καλύπτεται από χιόνια (από το Νοέμβριο ως τον Μάιο) ενώ το συνολικό ποσό του νερού που δέχεται ο Όλυμπος, είτε με τη μορφή χιονιού το χειμώνα είτε με τη μορφή βροχής ή χαλαζιού το καλοκαίρι, είναι μεγάλο. Είναι, δηλαδή, η ποσότητα του νερού περίπου 3 με 4 φορές υψηλότερη από την ποσότητα του νερού που δέχεται η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη (1100 έως 1800 χιλιοστά το χρόνο, ενώ η Θεσσαλονίκη δέχεται 500 και η Αθήνα 400 χιλιοστά το χρόνο υδάτινων κατακρημνισμάτων). Η μισή ποσότητα του νερού πέφτει με τη μορφή χιονιού ενώ η άλλη μισή πέφτει σαν βροχή ή χαλάζι.
Η μέση θερμοκρασία το χειμώνα κυμαίνεται από τους -20ο C μέχρι και τους +10ο C και το καλοκαίρι από τους 0ο C έως τους 20ο C χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τιμές πέρα από αυτά τα όρια. Σε κάθε 100 μέτρα ανάβασης στον Όλυμπο η θερμοκρασία πέφτει περίπου μισό βαθμό. Έτσι, εάν στη θάλασσα έχουμε 20ο C, την ίδια ώρα στο Μύτικα (2918 μ.) - και εφόσον ισχύουν οι ίδιες καιρικές συνθήκες - θα έχουμε περίπου 5ο C. Τέλος, οι άνεμοι στον Όλυμπο είναι καθημερινό φαινόμενο, ενώ μερικές φορές ξεπερνούν σε ταχύτητα τα 100 χιλιόμετρα ανά ώρα.
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ - ΙΣΤΟΡΙΑ
Το σχήμα του Ολύμπου, η πολύμορφη και ευμετάβλητη γοητεία της φύσης του οι ψηλές κορυφές του, γεμάτες ομίχλη και χαμηλά σύννεφα που φέρνουν συχνά καταιγίδες, προκάλεσαν δέος και θαυμασμό στον προϊστορικό άνθρωπο που κατοίκησε στους πρόποδές του, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκαλύπτει σήμερα ευρήματα από οικισμούς της εποχής του σιδήρου. Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι της περιοχής θα δημιουργήσουν τους θρύλους που αργότερα θα δώσουν το δωδεκάθεο των αρχαίων Ελλήνων.
Οι δώδεκα θεοί κατοικούσαν στα φαράγγια - στις πτυχές του Ολύμπου όπως τα
αποκαλεί ο Όμηρος - όπου βρίσκονται και τα παλάτια τους. Το Πάνθεον (o σημερινός
Μύτικας), είναι το σημείο συνάντησής τους θέατρο των θυελλωδών συζητήσεών τους.
Ο θρόνος του Δία (το σημερινό Στεφάνι), φιλοξενεί αποκλειστικά τον αρχηγό των
θεών, το Δία. Από εκεί εξαπολύει τους κεραυνούς του, δείχνοντας έτσι τη «θεϊκήν
του μήνιν». Ο Όλυμπος στην Ιλιάδα ονομάζεται μέγας, μακρύς, αιγλήεις (δηλ.
λαμπρός), πολύδενδρος.Στους πρόποδες του Ολύμπου, 5 χλμ. από τη θάλασσα, βρίσκεται το Δίον, ιερή πόλη των Μακεδόνων αφιερωμένη στο Δία και στους δώδεκα θεούς. Η ακμή του τοποθετείται ανάμεσα στον 5ο π.Χ. και τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Οι ανασκαφές, που άρχισαν το 1928 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αποκάλυψαν πλούσια ευρήματα της μακεδονικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, που βρίσκονται στο μουσείο του Δίου. Η Πίμπλεια και τα Λείβηθρα, άλλες δύο αρχαίες πόλεις στην περιοχή του Ολύμπου, σχετίζονται με το μύθο του Ορφέα και τα ορφικά μυστήρια. Αλλά και αργότερα η ιστορία στάθηκε πολυτάραχη στον Όλυμπο. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το βουνό υπήρξε κρησφύγετο και ορμητήριο διάσημων κλεφτών και αρματολών. Στα νεώτερα χρόνια, μετά το 1900, έδρασαν εδώ ληστές. Κατά την εισβολή των Γερμανών το 1941 ο ελληνικός στρατός μαζί με μονάδες Νεοζηλανδών και Αυστραλών έδωσε υποχωρώντας σημαντικές μάχες. Αμέσως μετά φώλιασε εδώ η Εθνική Αντίσταση.
Ολόκληρος ο Όλυμπος κηρύχθηκε αρχαιολογικός και ιστορικός χώρος προκειμένου να διαφυλαχθεί η μνημειακή και ιστορική του όψη.
Χλωρίδα και πανίδα
Πάνω από τα 2500 μέτρα,
που αποτελεί και το υψηλότερο δενδροόριο των Βαλκανίων, δεν έχουμε πλέον δάση,
αλλά μόνο μια ποικιλία αλπικών οικοσυστημάτων χαμηλής βλάστησης με πολλά όμως
σπάνια αγριολούλουδα, από τα οποία τα περισσότερα είναι ενδημικά της ελληνικής
και βαλκανικής χλωρίδας.Συνολικά στον Όλυμπο έχουν καταμετρηθεί από τους επιστήμονες πάνω από 1700 είδη φυτών τα οποία αντιπροσωπεύουν το 25% της ελληνικής χλωρίδας. Τα περισσότερα από αυτά που βρίσκονται σε χαμηλό υψόμετρο είναι τα συνηθισμένα μεσογειακά και κεντροευρωπαϊκά είδη. Στη γυμνή από δέντρα αλπική ζώνη υπάρχουν πάνω από 150 είδη φυτών. Από αυτά, τα μισά βρίσκονται μόνο στη Βαλκανική χερσόνησο και τα 23 είναι ενδημικά και είναι τα εξής:
Το είδος Jankaea heldreichii, φυτικό λείψανο από την εποχή των παγετώνων, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Η βλάστηση του Ολύμπου λόγω του έντονου ανάγλυφου, της μικρής απόστασης από τη θάλασσα και της δημιουργίας πολλών μικροπεριβαλλόντων, χαρακτηρίζεται ιδίως στην ανατολική πλευρά από μεγάλη αναρχία, όσον αφορά τη διαδοχικότητα των ζωνών βλάστησης. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν τέσσερις ζώνες βλάστησης με πολλές όμως αλληλοδιεισδύσεις ειδών από τη μία στην άλλη. 
Η πρώτη, από τα 300 έως τα 500 μέτρα
ζώνη αειφύλλων σκληροφύλλων, περιλαμβάνει κυρίως θάμνους και
δέντρα χαμηλού ύψους όπως την αριά (Quercus ilex), τη γλυστροκουμαριά
(Arbutus adrachnae), το πουρνάρι (Quercus coccifera), την ήμερη κουμαριά
(Arbutus unedo), τον κέδρο (Juniperus oxycedrus). Υπάρχουν επίσης ορισμένα
χαρακτηριστικά φυλλοβόλα είδη: ο μελιός (Fraxinus ornus), το τρίλοβο σφενδάμι
(Acer monspessulanum), η κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), η κοκορεβυθιά
(Pistacia terebinthus), κ.α. Από τα 1400 μέτρα έως τα 2500 μέτρα εμφανίζεται 
η ζώνη των
ψυχροβίων κωνοφόρων με κυρίαρχο είδος το σπάνιο είδος πεύκης, το
ρόμπολο (Pinus heldreichii), το οποίο κάνει την εμφάνιση του και από το υψόμετρο
των 1100 μέτρων, αντικαθιστά βαθμιαία τη μαύρη πεύκη και δημιουργεί αμιγές δάσος
σχεδόν μέχρι τα 2000 μέτρα. Η περιοχή που αναπτύσσεται το ρόμπολο είναι συνήθως
ξηρή και οι πλαγιές πετρώδεις. Η βλάστηση που αναπτύσσεται στην περιοχή αυτή
είναι προσαρμοσμένη στις ειδικές τοπικές συνθήκες και αντιπροσωπεύεται από
χαρακτηριστικούς θάμνους, αγρωστώδη, χαμόφυτα κ.α., ενώ η χλωρίδα περιλαμβάνει
πολλά ενδημικά είδη των Βαλκανίων.ΠΑΝΙΔΑ 
Στον Όλυμπο έχουν καταγραφεί 32 είδη θηλαστικών με πιο
γνωστά το αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra), το ζαρκάδι (Capreolus capreolus), το
λύκο (Canis lupus), το αγριογούρουνο (Sus scrofa), την αλεπού (Vulpes vulpes),
το κουνάβι (Martes foina), το σκίουρο (Sciurus vulgaris), το τσακάλι
(Canis aureus), την αγριόγατα (Felis sylvestris), κ.α.
Επίσης έχουν εντοπιστεί
108 είδη πτηνών τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στα απρόσιτα δάση
και στις απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές. Ορισμένα από τα παραπάνω είδη πανίδας
όπως το αγριόγιδο, ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και οι σπάνιοι δρυοκολάπτες,
είναι απειλούμενα είδη, τα οποία προστατεύονται με διεθνείς συμβάσεις.
Παράλληλα, στα ρέματα και στις λιμνούλες συναντάμε ένα σημαντικό αριθμό αμφιβίων
κι ερπετών καθώς και έναν τεράστιο αριθμό πεταλούδων για τις
οποίες ο Όλυμπος φημίζεται.
|
|
Ορεινές διαδρομές
ΟΡΕΙΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Διαδρομές στον Όλυμπο υπάρχουν πάρα πολλές. Εξ' αιτίας όμως της
ιδιαιτερότητας του βουνού, που έχει κηρυχθεί Προστατευόμενη Φυσική Περιοχή -
Εθνικός Δρυμός, υποδεικνύονται οι πιο καθιερωμένες. Οι διαδρομές οι οποίες
οδηγούν στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού (Λιβαδάκι - Καλόγερος - Οροπέδιο Μπάρας -
Μαυρόλογγος) δεν αναφέρονται, για να εξασφαλισθεί η προστασία του φυσικού
περιβάλλοντος, σύμφωνα και με την ισχύουσα νομοθεσία.
|
Καταφύγια
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ - ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΑΝΑΓΚΗΣ
Στον Όλυμπο υπάρχουν σήμερα σε λειτουργία εννέα καταφύγια που εξυπηρετούν τις ανάγκες των επισκεπτών, περιπατητών, πεζοπόρων, αναρριχητών και ορειβατών σε ετήσια βάση.
Επίσης, σε καίρια σημεία των κυρίων διαδρομών προς την κορυφή του Ολύμπου υπάρχουν άλλα έξι καταφύγια ανάγκης.
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ
Καταφύγιο Α΄ ή «Σπήλιος Αγαπητός»
Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 2100 μέτρων στη θέση «Μπαλκόνι» του Ολύμπου. Έχει χωρητικότητα 110 ατόμων και διαθέτει εστιατόριο. Λειτουργεί από τα μέσα Μαΐου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
Τηλέφωνο: (23520) 81.800 ή 81.329
Καταφύγιο Σ.Ε.Ο. ή «Γιόσος Αποστολίδης»
Το υψηλότερο ελληνικό καταφύγιο σε υψόμετρο 2700 μέτρων δίπλα στην κορυφή «Προφήτης Ηλίας». Έχει χωρητικότητα 101 ατόμων και διαθέτει οργανωμένη κουζίνα. Λειτουργεί από 15 Ιουνίου έως 7 Οκτωβρίου.
Τηλέφωνο: (2310) 224.710
Καταφύγιο «Πετρόστρουγκα»
Βρίσκεται σε υψόμετρο 2000 μέτρων και αναμένεται να φιλοξενεί 80 άτομα. (Πληροφορίες: Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, Τηλ.: 23520-83000 και Δήμος Λιτοχώρου, Τηλ.: 23523-50100).
Καταφύγιο Γ΄ ή «Χρήστος Κάκκαλος»
Βρίσκεται στην άκρη του Οροπεδίου των Μουσών σε ύψος 2650 μέτρων, με καταπληκτική θέα προς τις υψηλές κορυφές αλλά και προς τη θάλασσα. Έχει χωρητικότητα 22 ατόμων και λειτουργεί από μέσα Ιουνίου έως τέλη Σεπτεμβρίου και κάποια Σαββατοκύριακα Μαΐου - Ιουνίου και Οκτωβρίου ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
Τηλέφωνο: (693) 7361689
Καταφύγιο Δ΄ ή «Σταυρός» ή «Δημήτριος Μπουντόλας»
Είναι χτισμένο στη θέση «Σταυρός», δίπλα στον ασφαλτόδρομο σε υψόμετρο 944 μέτρων. Μπορεί να φιλοξενήσει 30 επισκέπτες. Έχει πολύ καλά οργανωμένη κουζίνα και λόγω της εύκολης πρόσβασης, λειτουργεί κυρίως ως εστιατόριο. Έχει καταπληκτική θέα προς τον κάμπο της Πιερίας και προς τη θάλασσα. Λειτουργεί σε καθημερινή βάση από τις αρχές Μαΐου έως τέλος Οκτωβρίου καθώς και όλα τα Σαββατοκύριακα του έτους και τις εορτές.
Τηλέφωνο: (23520) 84.100
Καταφύγιο Β΄ ή «Βρυσοπούλες» ή «ΚΕΟΑΧ»
Βρίσκεται στη νότια πλευρά του Ολύμπου σε ύψος 1800 μέτρων, πάνω από τη χαράδρα «Μαυρατζά». Έχει χωρητικότητα 25 ατόμων αλλά επειδή η περιοχή ανήκει στο στρατό (Κέντρο Εκπαίδευσης Ορεινού Αγώνα και Χιονοδρομίας), ιδίως τους χειμερινούς μήνες, πρέπει να γίνεται προσυνεννόηση με τη στρατιωτική μονάδα στο τηλέφωνο 24930-62.163 ή 24930-23.467 ΕΧΟΣ Ελασσόνας. Το καταφύγιο δε διαθέτει κουβέρτες.
Καταφύγιο στην περιοχή «Κρεβάτια» Βροντούς
Καταφύγιο χωρητικότητας 20 ατόμων, κτισμένο σε υψόμετρο 950 μέτρων. Λειτουργεί όλα τα Σαββατοκύριακα του έτους (Πληροφορίες: Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, Τηλ.: 23520-83000).
Τηλέφωνο: (697) 8278548
Καταφύγιο στην περιοχή «Κορομηλιές» Λεπτοκαρυάς
Ολοκαίνουργιο καταφύγιο χωρητικότητας 16 ατόμων, κτισμένο σε υψόμετρο 950 μέτρων και σε μια περιοχή προς την οποία δεν υπήρχε εύκολη πρόσβαση στο παρελθόν. (Πληροφορίες: Δήμος Ανατολικού Ολύμπου, Τηλ.: 23520-31242).
Καταφύγιο στην περιοχή «Κορομηλιά» Δίου
Είναι ένα καινούριο καταφύγιο σε υψόμετρο 1000 περίπου μέτρων με θέα προς τον Θερμαϊκό κόλπο. Η πρόσβαση σε αυτό μπορεί να γίνει μέσω δασικού δρόμου από τον Άγιο Κωνσταντίνο (Πληροφορίες: Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, Τηλ.: 23520-83000 και Δήμος Δίου, Τηλ.: 23513-51000).
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΑΝΑΓΚΗΣ
Τα καταφύγια ανάγκης είναι μικρά κτίσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν το χειμώνα σε έκτακτες περιπτώσεις. Προσφέρουν μόνο στέγη και σε κάποια υπάρχουν και κρεβάτια. Ο αριθμός των ατόμων είναι ενδεικτικός. Μπορούν να χωρέσουν και περισσότερα άτομα αν το απαιτούν οι περιστάσεις. Τα καταφύγια αυτά χρησιμοποιούνται μόνο σε περιπτώσεις ανάγκης.
ΟΝΟΜΑΣΙΑ
|
ΥΨΟΜΕΤΡΟ
|
ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
|
| Άγιος Αντώνιος | 2817 μ. |
9 άτομα
|
| Άνω Πηγάδι | 1400 μ. |
18 άτομα
|
| Χριστάκη | 2550 μ. |
10 άτομα
|
| Βρυσοπούλες | 2450 μ. |
6 άτομα
|
| Λιβαδάκι -Φυλάκιο Εθν. Δρυμού | 2100 μ. |
5 άτομα
|
| Σαλατούρα -Πυροφυλάκιο | 1850 μ. |
6 άτομα
|
Κατεβάστε τους χάρτες σε μορφή pdf
πηγή
